Chúng tôi đến Odessa vào những ngày thành phố cảngđang bị máy bay UAV oanh tạc nhiều nhất và cũng làthời khắc đón chào năm mới 2024. Thời tiết hôm ấythật đẹp, nắng như thủy tinh và ấm áp hơn rất nhiều so với những ngày sương giá và tuyết rơi trước đó.
Trong trận vòng loại giải bóng bàn Odessa mở rộngdiễn ra dưới tầng hầm của làng Stariskogo, (nơi nhữngtòa chung cư có đến 90% là người Việt Nam sống) vẫnnáo nhiệt, gây cấn. Tất cả các VĐV thi đấu lẫn cổ độngviên hầu như hòa mình vào trận bóng bàn mà quên đinhững tiếng báo động vẫn rít lên từng hồi ở bên ngoàicửa sổ.
Anh Nguyễn Văn Hùng, Phó Chủ tịch Hội người Việttại tỉnh Odessa đã kể cho chúng tôi nghe nhiều câuchuyện của người Việt ở đây, vui có, buồn có, có cảnhững mất mát, nhưng tất cả đều đoàn kết một lòng sẻchia, giúp đỡ nhau trong hoạn nạn. Anh Hùng chính làngười đã chọn cách ở lại để trông coi nhà cửa, quán xá, kho bãi, cửa hàng kinh doanh… cho bà con đi lánhnạn.
Chúng tôi đi sâu hơn nữa vào trong gần khu chiến sự, vì ở đây vẫn còn người Việt Nam có hoàn cảnh khókhăn đang ở. Thời tiết ở miền quê Odessa lạnh chẳngsâu mà cũng không có nắng, chính vì vậy hàng cây haibên đường cũng bớt xác xơ hơn. Con đường dẫn chúngtôi đi sâu vào một cảng biển trên bờ Biển Đen. Ở đâycó rất nhiều các kho khổng lồ chứa ngũ cốc, đây là nơitập trung toàn bộ ngũ cốc của cả đất nước Uknainetrước khi đưa lên tầu để chở đi xuất khẩu. Trên bếncảng bầu trời hôm nay lại trong xanh và tĩnh lặng đếnđáng ngờ, những đàn chim thiên nga tranh thủ lúc yêntĩnh nên bơi lội tung tăng cho thỏa thích.
Ngôi nhà của ông Trịnh Xuân Diện bị bệnh đã lâu cóhoàn cảnh khó khăn là một ngôi nhà cấp bốn cũ có màusơn xanh lơ, hơi bừa bộn với tứ bề lỉnh kỉnh đồ đạc. Ông ở đó cùng với người vợ Ukraine hiền và buồn. Ông bị bệnh tiểu đường nên có nước da mai mái nhưngnụ cười thì luôn thường trực trên môi, sự vui vẻ trongcâu chuyện của ông khiến chúng tôi quên rằng mìnhđang đi thăm một người đàn ông bị bệnh, ông kể rấtnhiều về chuyện của ngày xưa.
Ông rưng rưng xúc động kể về quá khứ, ông vốn làmột anh bộ đội cụ Hồ với nhiều năm lăn lộn ở chiếntrường. Ông Diện luôn miệng nhắc mình là người Việt Nam và trong tim vẫn luôn có Đảng. Chia tay chúng tôitrong bịn rịn, ông nói, ông rất nhớ Việt Nam, nhớ vềquê hương Hà Tĩnh, nơi ông đã ra đi và khó có dịp đểtrở về…Nhưng ông lại mỉm cười bảo: Cuộc sống làcách chúng ta biết chấp nhận những gì thuộc về hiệntại.
Chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình đến chợ Km số 7 của Odessa, chợ lớn đến mức nếu muốn đi thăm đượchết chợ thì phải đi bằng ô tô, nó rộng lớn mênh môngvà sầm uất, nó còn có thể được ghi vào sách kỷ lụcGuinness với những gian hàng bằng container dài dằngdặc nối tiếp nhau.
Nhưng cho dù rộng lớn đến thế thì từng dẫy các gianhàng dài ở chợ lại được sắp xếp vô cùng rộng rãi, thoáng đãng và sạch sẽ ngăn nắp, cả khu chợ hầu nhưkhông có một cọng rác thải hay một bãi nước độngnào.
Trong thời Xô- Viết vừa tan rã chợ Km số 7 là nơi tậptrung rất nhiều người nhập cư trái phép với những băngnhóm tội phạm nổi tiếng Đông Âu. Có nhiều triệu phúngười Việt Nam lập nghiệp và đi lên từ khu chợ này.
Trước xung đột chợ có rất đông người Việt buôn bán, nhưng bây giờ người Việt ở lại không nhiều. Cả thànhphố cảng Odessa ngày chưa xẩy ra xung đột số ngườiViệt Nam có lúc lên tới hơn 3.000 người. Hiện tại chỉcòn lại hơn 600 người, trong có có 150 trẻ em.
Khi được hỏi các anh chị sao đã chạy được sang tậnĐức, Pháp, Bỉ...rồi mà còn quay trở lại trong lúc xungđột còn chưa kết thúc, thì ai cũng trả lời, không ở đâusống thoải mái, làm ăn dễ và con người thì thân thiệnnhư ở Ukraine, họ coi Ukraine chính là quê hương thứ2 của họ.
Bà con kiều bào ở Ukraine, không vì chiến tranh màkhông có cái tết ấm áp, các hoạt động đón tết trongcộng đồng vẫn được diễn ra đầy đủ và vui vẻ, như tổchức gặp mặt đầu xuân trong cộng đồng người Việt, thăm hỏi chúc tết nhau trong dịp đầu xuân năm mới. Sự lạc quan của bà con toát lên trong từng ánh mắt, nụcười.
Tất cả kiều bào ở Ukraine đều xác định sẽ sống chungvới chiến tranh, tuy thời điểm này buôn bán có kém đinhưng họ vẫn kiên trì bám trụ vì nhà cửa tài sản của cảmột đời tích cóp vẫn đang còn ở đây.
Một mùa xuân nữa lại đến, trong thời khắc giao thừa bàcon kiều bào ở Ukraine lại nâng ly cùng nhau chúc chocuộc xung đột này sớm kết thúc, để cuộc sống củangười dân ở đây được trở lại bình an như cũ.
Nhà văn Hạ Ly
Trẻ em Việt chơi đùa ở Ukraine 1/2024
Đàn thiên nga bơi lội tung tăng trên bến cảng ở Biển Đen
Nhà văn Hạ Ly chụp cùng người dân Ukraine tại chợKi lô mét số 7.
Nguồn: Báo Tài Nguyên và Môi Trường